krachtig in de zaak

Bij de woorden ‘aftroggelen’ en ‘ronselen’ denk je niet gelijk aan iets positiefs. Veel meer negatief. Je maakt mensen iets afhandig. En dat op basis van mooie praatjes. Of je probeert iemand met een list of met geweld te werven voor een bepaald doel. Werkgevers kunnen ook personeel ronselen. En wat je vaker ziet, is dat werkgevers bang zijn dat vertrekkende werknemers nog meer personeel meenemen. Om dat te voorkomen nemen werkgevers in de arbeidsovereenkomst een afspraak op dat de werknemer die vertrekt geen collega’s mag werven om met hem of haar mee te gaan. Zo’n afspraak wordt vaak een aftroggelbeding of anti-ronselbeding genoemd. Het is belangrijk hoe je zo’n beding opschrijft.

Fitnessapparatuur en anti-ronselbeding
Een bedrijf is werkzaam op het gebied van de distributie van fitnessapparatuur. Werknemer Henk werkt bij dat bedrijf. In zijn arbeidsovereenkomst staan meerdere post-contractuele bedingen. Dus afspraken die ook nog gelden als Henk niet meer bij het bedrijf werkt. En één van die artikelen is een relatiebeding met een anti-ronselbeding met de volgende tekst:

 “12.2

Het is de Werknemer (…) verboden om gedurende twee jaar na het einde van de Overeenkomst bij of voor relaties, klanten, en opdrachtgevers van de Werkgever tegen vergoeding (…) werkzaamheden te verrichten en/of indirect, met hen contacten te onderhouden of contacten te leggen (…)

12.3

Daarnaast is het de Werknemer zowel tijdens als na het einde van de Overeenkomst verboden werknemers van de Werkgeer en/of personen die op enig moment in een periode van twee jaar direct voorafgaande aan het einde van de Overeenkomst in dienst waren van de werkgever te benaderen en/of weg te lokken van de Werkgever en is het de Werknemer zowel tijdens als na het einde van de Overeenkomst eveneens verboden voormelde werknemers/personen aan te zetten om in dienst te treden bij derden of bij de Werknemer zelf, een door de Werknemer op te richten onderneming daaronder begrepen.”.

Flinke sanctie bij overtreding
Bij overtreding van dit beding verbeurt Henk een boete van € 25.000,-- per overtreding. Dat is een flinke sanctie. Henk zegt zijn arbeidsovereenkomst op en geeft aan dat hij bij een ander bedrijf wil gaan werken die ook actief is in de branche van de fitnessapparatuur. Zijn werkgever heeft daar geen bezwaar tegen. Henk vertrekt.

Telefonisch contact
Tijdens zijn nieuwe baan heeft Henk telefonisch contact met meneer A van een ander bedrijf. Henk informeert deze man dat hij is overgestapt naar een nieuwe werkgever. Op één of andere manier komt de oud-werkgever van Henk hier achter en die stuurt Henk een brief dat hij het beding uit zijn arbeidsovereenkomst heeft overtreden en dat Henk een boete moet betalen. Er volgt een procedure. En in die procedure moet de kantonrechter ook oordelen over het anti-ronselbeding.

Kantonrechter gaat zelf toetsen aan grondrechten
De kantonrechter geeft aan dat het anti-ronselbeding moet worden uitgelegd aan de hand van de eisen van goed-werkgeverschap en goed-werknemerschap. Alleen voordat de kantonrechter daarop ingaat, ziet de kantonrechter zelf aanleiding om het beding te toetsen aan grondrechten. Kennelijk heeft geen van de partijen zich hierop beroepen. Maar de kantonrechter gaat zelf over tot deze toetsing.

Contacten onderhouden
Uit de tekst van het beding blijkt dat het Henk verboden is om werknemers of ex-werknemers te benaderen. En als het gaat om het benaderen en het contacten onderhouden oordeelt de kantonrechter dat dit in strijd is met grondrechten. Welke? Het recht op vrijheid van verplaatsing, het recht op privacy en het recht op vrije meningsuiting. Hoe bedoelt de kantonrechter dit nu precies?

Elkaar groeten
Volgens de kantonrechter perkt het verbod om ex-werknemers te benaderen de bewegingsvrijheid van Henk op onrechtmatige wijze in. Want anders zou het Henk verboden zijn om naar plaatsen te gaan waar ook oud-collega’s aanwezig zijn. En als dat zo is dan ligt het voor de hand dat beiden elkaar groeten en spreken. Als de ex-werkgever daar dan achter komt loopt Henk het risico om een fikse boete te krijgen. Dus het recht op vrijheid van verplaatsing wordt dan teveel ingeperkt.

Privacy & meningsuiting
Maar het is ook in strijd met het recht op privacy. Op zich heeft de werkgever een legitiem doel door zo’n afspraak in de arbeidsovereenkomst op te nemen. De werkgever wil zijn personeelsbestand behouden. Alleen deze specifieke tekst van het beding maakt een disproportionele inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van Henk, omdat hij geen contact kan onderhouden met oud-collega’s zonder het risico te lopen een boete te krijgen. De werkgever had de tekst van het anti-ronselbeding minder ingrijpend kunnen formuleren. Als laatste gaat de kantonrechter in op de vrijheid van meningsuiting. Dit anti-ronselbeding beperkt de vrijheid van Henk om zijn mening te uiten. Het beding verbiedt hem namelijk om contact te hebben met oud-collega’s en daarmee om zijn mening te uiten aan die oud-collega’s.

Weersomstandigheden
Op grond van die drie grondrechten komt de kantonrechter tot het eindoordeel dat Henk het anti-ronselbeding niet heeft overtreden. De voormalig werkgever van Henk kan niet met droge ogen blijven volhouden dat het de werknemers slechts vrij staat ‘om algemene beleefdheden over gezondheid en weersomstandigheden uit te wisselen’ en zich verder te onthouden van enig contact. De vorderingen van het bedrijf voor de overtreding van het anti-ronselbeding worden afgewezen.

Opvallend
In de uitspraak lees je niet terug dat Henk zelf met het argument kwam over de inperking van zijn grondrechten. Het lijkt erop dat de kantonrechter dus uit eigen initiatief met deze argumenten kwam. Dat is wel opvallend. Je bent benieuwd of hier nog een hoger beroep op volgt.

De uitspraak laat wel zien dat je als werkgever gewoon goed moet nadenken waarom je een anti-ronselbeding wilt opnemen en wat precies de belangen zijn. Op basis daarvan stel je dan de tekst van het beding op. Als je niet wilt dat vertrekkende werknemers andere collega’s proberen te misleiden om ook te vertrekken dan moet je dat op papier zetten. Je moet dan niet een volledig contactverbod opnemen met het risico dat je het deksel op de neus krijgt bij de kantonrechter.  

De uitspraak van de kantonrechter in Utrecht van 6 februari 2019 kunt u hier volledig lezen.