Oprecht

Bedrijven die hun producten in een groot gebied aan de man willen brengen, maken nog wel eens gebruik van agenten. Geen politieagenten, maar handelsagenten. De wet kent een speciale regeling voor de agentuurovereenkomst. Partijen leggen de afspraken vast in een overeenkomst. Maar een overeenkomst is niet altijd de overeenkomst die partijen voor ogen hebben. Dat klinkt wat vreemd, maar dat is het niet. Rechters beoordelen de feitelijke situatie en kwalificeren de overeenkomst.

Olie- en gasindustrie
Het bedrijf IPS levert wereldwijd producten aan de olie- en gasindustrie. IPS zoekt afzetmarkten. In 2013 kwam IPS in contact met een mevrouw die al sinds 1995 werkzaam was als sales consultant in Pakistan. De vrouw vertegenwoordigt internationale bedrijven om hun producten in Pakistan te verkopen. Dat was precies wat IPS wilde. Een ingang in Pakistan.

Agency agreements
Beide partijen wilden met elkaar een agentuurovereenkomst afsluiten. De vrouw zou dan de exclusief agent van IPC in Pakistan worden. Via de mail onderhandelden zij over een fee en de looptijd van de overeenkomsten. Uiteindelijk zijn er twee “Agency agreements” opgesteld en door IPS naar de vrouw gestuurd. De vrouw heeft de documenten niet getekend en niet teruggestuurd.

Factuur o.b.v. agentuur
De vrouw stuurde voor haar werkzaamheden verschillende facturen naar IPS. Een deel daarvan betaalde IPS niet. De vrouw stapte naar de rechter en vorderde dat IPS aan haar ruim € 17.000,- aan facturen moest betalen. Als grondslag voor haar vordering stelde de vrouw dat er sprake was van een agentuurovereenkomst. IPS voerde verweer. De vrouw had de overeenkomsten niet getekend. Bovendien is het in de branche waar de vrouw werkzaam was gebruikelijk dat fees pas betaald worden nadat een handelsonderneming volledig is betaald.

Kantonrechter aan zet
Toen was het de beurt aan de kantonrechter. De kantonrechter stelt eerst vast dat partijen het er over eens zijn dat de “Agency agreements” niet tot stand gekomen zijn. Ook zijn partijen het eens dat zij mondelinge overeenkomsten hebben gesloten. Overeenkomsten van opdracht wel te verstaan. De belangrijke vraag die de kantonrechter toen moest beantwoorden was of er een bijzondere vorm van een overeenkomst van opdracht tot stand was gekomen.

Inhoud gaat voor vorm
De agentuurovereenkomst is namelijk een bijzondere (specifieke) vorm van de overeenkomst van opdracht. Was er hier een agentuurovereenkomst tot stand gekomen? Het beoordelingskader voor de rechter is duidelijk. De rechter beoordeelt of er is voldaan aan de voorwaarden die de wet aan de agentuurovereenkomst stelt. Ook is van belang hoe partijen uitvoering hebben gegaan aan hun rechtsverhouding. De inhoud gaat voor de vorm.

Definitie agentuurovereenkomst
In artikel 7:428 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) staat de definitie van de agentuurovereenkomst. Daar staat: “De agentuurovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij, de principaal, aan de andere partij, de handelsagent, opdraagt, en deze zich verbindt, voor een bepaalde of een onbepaalde tijd en tegen beloning bij de totstandkoming van overeenkomsten bemiddeling te verlenen, en deze eventueel op naam en voor rekening van de principaal te sluiten zonder aan deze ondergeschikt te zijn.”.

Vaste betrekking
De samenwerking moet voor bepaalde of onbepaalde tijd zijn aangegaan. Er wordt dan vaak gezegd dat er sprake moet zijn van een ‘vaste betrekking’ tussen de handelsagent en de principaal. Dat criterium is essentieel. Dat maakt precies het verschil tussen een algemene bemiddelingsovereenkomst en een agentuurovereenkomst. Als je namelijk bemiddelt op basis van een aantal op zichzelf staande opdrachten, dan is dat geen agentuur. Dan hebben we te maken met een bemiddelingsovereenkomst.

Bemiddeling
Op grond van de feiten in deze procedure oordeelde de kantonrechter dat er geen sprake was van een agentuurovereenkomst. IPS en de vrouw deden zaken op basis van een bemiddelingsovereenkomst. Artikel 7:425 BW definieert de bemiddelingsovereenkomst als volgt: “de overeenkomst van opdracht waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich tegenover de andere partij, de opdrachtgever, verbindt tegen loon als tussenpersoon werkzaam te zijn bij het tot stand brengen van een of meer overeenkomsten tussen opdrachtgever en derden.”.

Kwalificeren
Deze uitspraak uit de praktijk maakt de wetsartikelen over agentuur en bemiddeling concreet. Het laat ook zien hoe belangrijk het is om de samenwerking met een andere partij goed op papier te zetten én om volgens die afspraken te handelen. Contracteren is kwalificeren. De rechter moet op basis van de feiten de samenwerking kwalificeren tot een type overeenkomst.

De uitspraak van de kantonrechter in Rotterdam van 5 april 2019 kunt u hier lezen.