Oprecht

Er zijn veel stichtingen in Nederland. Deze stichtingen worden bestuurd door bestuurders. Dit kunnen betaalde bestuurders zijn of vrijwilligers. Als bestuurder handel je in het belang van het doel van de stichting. Daarnaast heb je ook belangen van derden waar je rekening mee moet houden. Een belangrijke norm daarbij is de Beklamel-norm. Want wat nu als een bestuurder van een stichting dat een festival organiseert een dag voor het festival nieuwe verplichtingen aangaat terwijl de weersverwachtingen slecht zijn? En de factuur niet betaald kan worden? Is die bestuurder dan aansprakelijk?

Stichting Festival Best

In deze zaak gaat het om een bestuurder van de stichting Stichting Festival Best. Het doel van deze stichting was om in 2019 een driedaags festival te organiseren voor de viering van het 200-jarig bestaan van de gemeente Best. De gemeente Best had daar een mooi budget van € 200.000,00 voor beschikbaar gesteld. Het festival zou worden gehouden van 16 tot en met 18 augustus 2019.

Promeon

De partij die in deze procedure een claim neerlegde bij een bestuurder van Stichting Festival Best was Promeon Leisure Security. Dit bedrijf houdt zich onder meer bezig met evenementenbeveiliging. Bij de vergunning voor het evenement had de gemeente ook eisen gesteld voor de inzet van beveiliging. Promeon bracht op 2 augustus 2019 een offerte uit. Die werd getekend teruggestuurd en er werd een aanbetaling gedaan. 

Nieuwe offerte en factuur

Op 15 augustus 2019 (een dag vóór de start van het festival) bracht Promeon nieuwe offertes uit voor de beveiligingswerkzaamheden en voor verkeersregelaars. Een bestuurder van de stichting (de secretaris) tekende die voor akkoord en stuurde ze diezelfde dag terug. Tijdens de drie dagen van het festival regende het veel. De secretaris gaf een dag na het festival nog opdracht aan Promeon voor de inzet van een hondengeleider bij de afbouw van het festival. 

Op 19 en 20 augustus 2019 stuurde Promeon facturen naar Stichting Festival Best voor haar werk. Er was niet veel geld. Uiteindelijk is 15% van die facturen door de stichting betaald. 

Van surseance naar faillissement  

Promeon wilde haar volledige facturen betaald krijgen. Zij vroeg het faillissement van de stichting aan. Dit werd eerst een surseance van betaling. De gemeente Best besloot geen extra geld in de stichting te stoppen. Op 6 oktober 2020 is Stichting Festival Best in staat van faillissement verklaard. Er zat ruim 3 ton schuld in de stichting. Promeon stelde de secretaris als bestuurder in privé aansprakelijk en claimde de openstaande facturen. 

Is deze bestuurder van de stichting aansprakelijk? Welke norm geldt dan? 

Beklamel-norm

Als een bv of een stichting de afspraken niet kan nakomen, dan is het uitgangspunt dat alleen die bv of die stichting aansprakelijk is. Alleen in bijzondere situaties kun je ‘doorpakken’ naar de mensen daarachter. Naar de bestuurders. Dan moet de bestuurder 'mede gelet op zijn verplichtingen tot een behoorlijke taakuitoefening als bedoeld in artikel 2:9 BW' een voldoende ernstig en persoonlijk verwijt kunnen worden gemaakt. Wanneer is daar sprake van? De rechtbank schrijft dat mooi in overweging 4.3. van dit vonnis: 

Van ernstige persoonlijke verwijtbaarheid van de bestuurder, leidend tot externe bestuurdersaansprakelijkheid, kan sprake zijn indien, deze bij het aangaan van die verbintenis wist of redelijkerwijze behoorde te begrijpen dat de vennootschap niet aan haar verplichtingen zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden, behoudens door de bestuurder aan te voeren omstandigheden op grond waarvan de conclusie gerechtvaardigd is dat hem persoonlijk ter zake van de benadeling geen ernstig verwijt kan worden gemaakt (zie onder meer HR 6 oktober 1989, ECLI:NL:HR:1989:AB9521, NJ 1990/286 (Beklamel)). In de kern houdt dit zogenoemde “Beklamelcriterium” de eis in dat de bestuurder bij het aangaan van de verbintenis wist of behoorde te begrijpen dat de schuldeiser van de vennootschap als gevolg van zijn handelen schade zou lijden (zie HR 5 september 2014, ECLI:NL:HR:2014:2627).”

Heeft deze secretaris (stichtingsbestuurder) onrechtmatig gehandeld?

Hoe liep het hier af voor de secretaris van Stichting Festival Best? De rechtbank oordeelt dat de secretaris onrechtmatig handelde richting Promeon en dat hem daarvoor een persoonlijk ernstig verwijt valt te maken. Hij heeft afspraken met Promeon gemaakt terwijl hij redelijkerwijze had behoren te weten dat de stichting die betalingsverplichtingen niet kon nakomen. Wat weegt de rechtbank mee? 

• Het ging om een eenmalig festival waarvoor de stichting specifiek was opgericht. De stichting was grotendeels afhankelijk van de tijdens het festival te genereren inkomsten;
• De secretaris verklaarde dat de ‘pot’ van de stichting al voorafgaand aan het festival meer dan leeg was;
• Toen op 15 augustus 2019 voor de bestuurder bekend was dat de weersvoorspellingen voor het aankomende weekend (het festivalweekend) slecht waren, had de bestuurder moeten beseffen dat door het voorspelde slechte weer de opkomst laag zou zijn waardoor minder munten zouden worden verkocht.

De bestuurder werd veroordeeld om de schade (de niet-betaalde facturen die betrekking hadden op de door de secretaris gegeven opdrachten) aan Promeon te betalen. In totaal moet deze stichtingsbestuurder ruim € 10.000,00 betalen. 

Donkere wolken boven de stichtingsbestuurder?

Wat is nu de les uit deze uitspraak? Pakken de donkere wolken samen boven de stichtingsbestuurder? Is het gevaarlijk om je nu in te zetten voor stichtingen? Dat gaat allemaal wel wat ver. Al was het in deze procedure in feite wel het weerbericht dat de bestuurder de das om deed. Eigenlijk zijn er twee lessen en een aanmoediging uit deze uitspraak te halen: 

1. Bestuurder zijn van – in dit geval – een stichting waarbij de bestuurder geen vergoeding krijgt, betekent niet dat je geen verantwoordelijkheden hebt. Vrijwillig is niet hetzelfde als vrijblijvend.
2. Zorg dat je bij het sluiten van contracten (het geven van opdrachten, inkoop, advies, etc.) wel beeld hebt van de financiële situatie van de stichting. Is de financiële situatie van de stichting krap of kritisch? Wees dan zelf ook kritisch bij wat verantwoord is. Gaat het om een eenmalige activiteit van een specifiek daarvoor opgerichte stichting? Verlies de begroting dan niet uit het oog en let op allerlei ontwikkelingen (bezoekersaantallen, weerberichten, etc.) en trek geen te grote broek aan. Communiceer in ieder geval vooraf transparant. 
3. De aanmoediging is: blijf je vooral inzetten voor de medemens door verantwoordelijkheden te dragen in stichtingen of op andere plaatsen. 

Hoger beroep kansrijk?

De vraag is of deze uitspraak in stand blijft. Maakt de stichtingsbestuurder kans als hij in hoger beroep gaat? Dat ligt wel voor de hand. Want is dit nu écht ernstig verwijtbaar? Of is het wat slordig of dom geweest? Het gezegde luidt “niets is zo veranderlijk als het weer”. Stel dat de secretaris geen extra beveiliging had geregeld vanwege de weersvoorspelling, maar in plaats van voorspelde regen viel het mee en was het prachtig weer? Dan was er geen beveiliging geweest. Dan had je een ander probleem kunnen hebben. Het ging hier om een festival van het 200-jarig bestaan van de stad. Dat komt niet zo vaak voor. Zouden mensen dan thuisblijven vanwege regen? Je weet het niet. We zullen zien of er een hoger beroep volgt. 

Het oordeel van de rechtbank Oost-Brabant, zittingsplaats Eindhoven van 18 januari 2023 (ECLI:NL:RBOBR:2023:215) kunt u hier lezen. 

Post & Bouter Advocaten in Barneveld

Ondernemingsrecht
Non-profit & stichting