Slagvaardig

Als een werknemer iets ergs doet kan dat leiden tot een ontslag op staande voet. Vaak wordt het ontslag op staande voet direct gegeven. Van het ene op het andere moment heb je geen werk meer. Soms geeft een werkgever een voorwaardelijk ontslag op staande voet. De werknemer is dan op staande voet ontslagen als die niet aan een specifieke voorwaarde voldoet. Denk bijvoorbeeld aan de voorwaarde dat de werknemer een vaststellingsovereenkomst moet tekenen.

Hoe oordeelt de rechter over zo’n voorwaardelijk ontslag op staande voet? In deze bijdrage bespreken we een uitspraak over dit type ontslag. Ook het belang (of beter gezegd: het risico) van camerabeelden komt aan de orde.

Operater bij Promelca

In deze zaak gaat het om een operator die bij Promelca in dienst is. Dit bedrijf behoort tot het concern van Vreugdenhil Dairy Foods. Een bedrijf in de zuivelindustrie. De operator volgt een niet-verplichte opleiding tot “operator B”. Die opleiding wordt op woensdagmiddagen gegeven in het pand van Promelca. 

Verdenking van fraude en voorwaardelijk ontslag op staande voet

Op 23 november 2022 moet de operator op gesprek komen. Reden? Verdenking van fraude met kloktijden. De operator wordt geschorst. Twee dagen later vindt een tweede gesprek plaats. Op 25 november 2022 krijgt de operator een brief waarin hij (voorwaardelijk) op staande voet wordt ontslagen. Wat betekent een voorwaardelijk ontslag op staande voet? De operator kreeg nog een vaststellingsovereenkomst die hij binnen vier dagen kon accepteren. Als hij dat niet deed, dan zou hij per 30 november 2022 op staande voet zijn ontslagen. 

Wat was nu de verdenking?

Het is natuurlijk belangrijk om te weten wat nu precies de verdenking was die bij Promelca leefde. In de uitspraak staat een uitvoerig citaat uit de ontslagbrief. In de kern ging het over de kloktijden van de operator op de lesdagen voor zijn opleiding. Het urenregistratiesysteem liet afwijkende tijden zien ten opzichte van de rest van de klas. De werknemer vertrekt bijvoorbeeld om 15:45 uur van de zaak maar er wordt pas om 17:04 uur uitgeklokt. 

Hoe reageert de operator?

Er volgde op 28 november 2022 nog een gesprek en daarin gaf de operator aan dat hij zich niet bewust was dat er fraude is gepleegd. Als een les eerder was afgelopen dan ging de operator weleens naar het tankstation om daar wat te eten en te drinken en rustig aan de studie verder te werken. Eind van de middag reed de operator dan terug om uit te klokken. Het was de operator niet bekend dat er een procedure was bij het bedrijf voor het volgen van lessen. 

Het hielp niet. Het ontslag op staande voet was gegeven. De operator startte een procedure om het ontslag van tafel te krijgen en terug te mogen keren naar zijn werk. Promelca diende een zelfstandig tegenverzoek in; voor het geval de operator gelijk zou krijgen met het ontslag op staande voet dan wilde Promelca alsnog dat er een einde aan de arbeidsovereenkomst kwam via ontbinding. 

Onverwijld?

Een belangrijk punt bij een ontslag op staande voet is dat het ontslag “onverwijld” is gegeven. Letterlijk betekent dit “zonder uitstel”. Een werkgever moet in feite zo snel als mogelijk overgaan tot een ontslag op staande voet. Alleen is niet altijd alles gelijk duidelijk. Er is dus ruimte voor een werkgever om eerst nog verder onderzoek te doen. 

Onverwijld bij voorwaardelijk ontslag op staande voet?

Promelca heeft de operator voorwaardelijk ontslag op staande voet gegeven. Dus hij werd op staande voet ontslagen als hij niet binnen die termijn van een paar dagen de vaststellingsovereenkomst had geaccepteerd. Dat was de voorwaarde. Zou hij dat wel doen dan werd hij niet op staande voet ontslagen. Maar als je op 25 november iemand een voorwaardelijk ontslag op staande voet geeft met de voorwaarde om iets uiterlijk 29 november te accepteren. Is dat nog onverwijld? 

De kantonrechter oordeelde daarover: 

“Dat dit ontslag voorwaardelijk is gegeven, maakt het oordeel niet anders. Immers, wanneer een werkgever onverwijld aan de werknemer mededeling doet van zijn voornemen hem op grond van de op dat moment medegedeelde dringende reden op staande voet te ontslaan, maar tegelijkertijd ook aan deze werknemer een voorstel doet tot het nemen van ontslag op eigen verzoek, of (zoals in deze zaak) hem een vaststellingsovereenkomst aanbiedt met een korte termijn voor beraad, en hem vervolgens na afloop van deze termijn, als blijkt dat de werknemer niet op deze voorstellen ingaat, deze op staande voet ontslaat, moet voor de toepassing van artikel 7:677 BW worden aangenomen dat de reden voor het ontslag onverwijld is medegedeeld en tevens dat de ontslagverlening onverwijld is geschied. Bij een dergelijk voorwaardelijk ontslag waarbij nog alternatieven worden geboden wordt mogelijk gemaakt dat de gevolgen van het ontslag eventueel nog enigszins verzacht kunnen worden.”. 

Het ontslag is onverwijld gegeven. Dat het voorwaardelijk was, maakt dus niet uit.

Gedoe met uitklokken een dringende reden?

De vraag die toen overbleef was of het gedoe met het uitklokken voldoende reden was voor een ontslag op staande voet. Promelca bleek onvoldoende te hebben onderbouwd dat er sprake is van (herhaaldelijk) frauduleus handelen. Het interne beleid over het uitklokken was niet eenduidig. Het was dus niet voor iedereen even duidelijk wat er wel en wat er niet werd verwacht. Ook de camerabeelden en de toelichting van Promelca daarbij hielpen niet. De kantonrechter oordeelt dat de dringende reden niet is komen vast te staan. Promelca had de operator niet mogen ontslaan. 

Camerabeelden niet genoeg?

Promelca had camerabeelden. Waren die beelden dan niet genoeg om het verhaal rond te maken? Bij zaken over een ontslag op staande voet gaat het vaak om wat je wel/niet kunt bewijzen. Camerabeelden kunnen handig zijn. Hier had de werkgever ook camerabeelden met een toelichting erbij; uit de camerabeelde bleek dat de werknemer ‘stiekem’ binnenkwam, dat de werknemer draalde en dat er dus bewust gefraudeerd werd. De werkgever legt de beelden dus uit vanuit de optiek dat de werknemer gefraudeerd moest hebben. Hoe oordeelt de rechter op dit punt? 

“Deze interpretatie voert de kantonrechter te ver als naar de beelden wordt gekeken van het gedrag van [verzoeker01] en diens collega nabij de achteringang, zoals ter zitting is gebeurd. Uit die beelden kan de kantonrechter niet of beslist onvoldoende afleiden dat [verzoeker01] en diens collega verkeerde bedoelingen hadden.”

Aandachtspunten uit deze uitspraak

Het is een lezenswaardige uitspraak van de kantonrechter en wel vanwege de volgende twee punten: 

1. De rechter geeft een oordeel over een voorwaardelijk ontslag op staande voet in het licht van de onverwijldheid. Het blijkt dat het voorwaardelijk ontslag op staande voet een mogelijkheid is. Wel een mogelijkheid die risico’s met zich brengt en waarbij je scherp moet schakelen.
2. Het bewijs van het bestaan van een dringende reden is essentieel. Vermoedens of sfeer is niet genoeg. Zeker als het gaat om camerabeelden is het van belang dat de dringende reden zelf zichtbaar is. Of dat nu een diefstal, een mishandeling of fraude is. Je wilt het zichtbaar zien. De rechter moet op grond van de camerabeelden iets kunnen vaststellen. Als je zelf een uitleg geeft bij camerabeelden terwijl het voor meerderlei uitleg vatbaar is, dan is meer voorzichtigheid geboden. 

De uitspraak van de kantonrechter in Dordrecht van 23 februari 2023 (ECLI:NL:RBROT:2023:1545) kunt u hier lezen. 

Post & Bouter Advocaten in Barneveld
Arbeidsrecht
Ontslag op staande voet