Background Image

Slagvaardig

en betrokken

Het ontslag van een predikant – advies aan de Hoge Raad over de NGK Hattem, predikant Gort en de arbeidsovereenkomst

Al ruim tien jaar loopt er een geschil tussen een predikant (dominee P. Gort) en de Nederlands Gereformeerde Kerk Hattem (NGK Hattem). Het gaat om de vraag of deze predikant een arbeidsovereenkomst heeft of niet. In onze eerste bijdrage gingen wij in op de achtergronden en de procedure bij de kantonrechter. De tweede bijdrage ging over het oordeel van het hof in Arnhem. Uiteindelijk zijn partijen naar de Hoge Raad gegaan. Op 19 april 2019 bracht de procureur-generaal een advies uit aan de Hoge Raad. Dat advies bespreken wij hieronder.

Discussie bij NGK Hattem
De predikant in kwestie is met ingang van 1 mei 2010 ontslagen door de NGK Hattem. Dit ontslag bleef volgens de kerkrechtelijke regels in stand. Dat was voor dominee Gort reden om een nieuwe procedure te starten bij de kantonrechter in Zutphen. De kantonrechter oordeelde dat er geen arbeidsovereenkomst was gesloten tussen de dominee en de NGK Hattem. Het gerechtshof oordeelde dat er wél sprake was van een arbeidsovereenkomst. Nu is de Hoge Raad aan zet.

Advies procureur-generaal
De procureur-generaal bij de Hoge Raad bracht op 19 april 2019 advies uit in deze zaak. Dat is ook een belangrijke taak van de procureur-generaal. Hij of zij moet de Hoge Raad voorzien van onafhankelijke rechtsgeleerde adviezen. Zo’n advies heet dan een conclusie. De Hoge Raad neemt dat advies mee in de beoordeling. Niet zomaar als een advies. Er komt veel gewicht toe aan deze adviezen.

Eigen statuut – kerkelijk recht
Kerkgenootschappen nemen deel aan het rechtsverkeer. In het Burgerlijk Wetboek staat een specifieke bepaling voor kerkgenootschappen. Kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut. Dit is het kerkelijk recht. Kerken hebben hun eigen statuut “voor zover dit niet in strijd is met de wet”. Het advies gaat daarom eerst in op de vraag wat er nu bedoeld wordt met het woord “wet”.

Het begrip “wet”
Kerken hebben de ruimte om hun eigen kerkelijke regels te hebben. Die ruimte is – zo bepaalt artikel 2:2 lid 2 BW duidelijk – begrensd door de wet. Uit de toelichting op de wet blijkt dat hier alleen sprake van is “indien de wet op bepaalde punten een afwijkende regeling niet toelaat, dus dwingend is". Kerken mogen dus niet handelen in strijd met dwingend recht. De procureur-generaal (P-G) gaat in het advies uitvoerig in op de wetsgeschiedenis, literatuur en jurisprudentie.

Breed gedragen opvatting
Volgens de P-G is het een breed gedragen opvatting dat kerk en predikant de bevoegdheid hebben om hun verbintenis sui generis in te vullen en daarin het arbeidsrecht bewust niet van toepassing te verklaren. En als partijen er voor kiezen om de kerkorde van toepassing te laten zijn, dan hoort dat stelsel ook te gelden. In deze zaak hadden partijen duidelijke afspraken gemaakt over hun rechtsverhouding. Zo stond er duidelijk dat de verbondenheid tussen de predikant en de gemeente geen arbeidsovereenkomst heeft. Het Hof heeft dit volgens de P-G niet onder ogen gezien, terwijl dat wel had gemoeten.

Sterk dwingend recht
Het hof had geoordeeld dat de eigen regeling van de NGK Hattem wordt doorkruist door het gewone arbeidsrecht, omdat dit dwingend recht is. Volgens de P-G is dit anders. Het kerkelijk statuut (de kerkorde) kan alleen buiten werking worden gesteld “indien sprake is van strijd met sterk dwingend recht”. Volgens de P-G heeft het hof de kerkelijke regelingen niet naast elkaar gezet of tegen elkaar afgewogen. Het hof heeft niet geoordeeld dat of hoe de kerkelijke regels afwijken van het dwingend recht en in hoeverre dat ook sterk afwijkt.

Het advies aan de Hoge Raad is daarom om het arrest van het gerechtshof te vernietigen.

Link naar advies van de P-G inzake NGK Hattem en ds. Gort
Het advies van de procureur-generaal aan de Hoge Raad van 19 april 2019 kunt u hier lezen.

Post & Bouter Advocaten
Kerkrecht
Kerkrechtadvocaten

Deel deze blog